#sayı 28
SİN EDEBİYAT TEMMUZ-AĞUSTOS 2021, Sayı 28.
“Her ıssız ağaçta biz bir orman buluruz,
Buğday kurumuş mu, onda harman buluruz.
Yol yorgunu, gök yılgınıdır başkaları;
Biz yolda umut, ufukta derman buluruz.”
Ümit Harmanı, Talât S. Halman
Edebiyat; toplumların dil, kültür, yaşantı ve sosyal yapıları hakkında bilgi sahibi olmamıza önayak olan yazılı ve sözlü bir sanat dalıdır. Üretilen her yazınsal metin, inşa edilen kültürel tarih yoluna çıkılan bir basamak, döşenen bir taş gibidir. İnşa sürecinde kullanılan malzeme ve işçilik ne kadar çeşitli olursa yol o kadar uzun ve geniş olur. Bu yüzden toplumlar salt kendi yazınsal metinleriyle yetinmeyerek diğer toplumların da edebiyat birikimlerini okumak ve öğrenmek istemişlerdir. Böylece yol çatallanmış, yeni yolların gedikleri açılmıştır. Dünya edebiyatı adına paylaşılan yazınsal metinlerin her biri yola çıktığı farklı toplumlarda yeni dille anlamını bulmuş, artık evrensel bir metin hâline gelmiştir. Bu durumu Cumhuriyetimizin eski Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel şöyle tarif eder: “Bir milletin, diğer milletler edebiyatını kendi dilinde, daha doğrusu kendi idrakinde tekrar etmesi; zekâ ve anlama kudretini o eserler nispetinde artırması, canlandırması ve yeniden yaratmasıdır. İşte tercüme faaliyetini, biz, bu bakımdan ehemmiyetli ve medeniyet davamız için müessir bellemekteyiz.”
Edebiyatta çevirinin yalnızca okuru açısından değil toplumun bütünü açısından önemi bu sözlerle vurgulanmış; dahası çeviri esere bir misyon yüklenmiştir. Hasan Âli Yücel çeviri eserlerle ilgili sözlerine şöyle devam eder: “… Hangi milletin kütüphanesi bu yönden zenginse o millet, medeniyet aleminde daha yüksek bir idrak seviyesinde demektir. Bu itibarla tercüme hareketini sistemli ve dikkatli bir surette idare etmek, Türk irfanının en önemli bir cephesini kuvvetlendirmek, onun genişlemesine, ilerlemesine hizmet etmektir.”
Dünya edebiyatına armağan edilmiş bir yapıt; yeniden yaratım, yerlileştirme, tercüme ya da çeviri olarak adlandırılan bir süreçten geçerek farklı dil, inanç ve yaşantıya sahip insanların okuma eylemlerinde ortak bir anlama ulaşır. Ustalık ve yoğun emek gerektiren bu süreçte yapıtı yeni dilde anlamlı kılmaya çalışan çevirmen hem yapıtın yazıldığı dile hem de kendi diline hâkim olmalı hem de bu dillerin coğrafyalarından kaynaklanabilecek her türlü farklılığı, özgünlüğü ve anlamı bozmadan aktarabilecek yetkinliğe sahip olmalıdır. Bu sayımızı oluştururken ilham aldığımız Talât Sait Halman gibi çeviriye bir ömür vermiş usta isimlerin deneyimlerinden yararlandık. Birbirinden kıymetli isimlerin kaleme aldığı yazılar, söyleşiler ve soruşturma dosyalarıyla çeviriye farklı bir okur yorumu katmayı hedefledik. Bu sayımızı okuyanlar için gerek çeviri hakkında merak edilenlerden gerek çeviri metnin katettiği dolambaçlı yollardan küçük notlarla genel bir çeviri bilgilendirmesi çerçevesinde dosyayı tamamladık.
Dosyayı oluştururken bilgisine başvurduğumuz, bizi içtenlikle karşılayan ve desteklerini esirgemeyen İKSV Talât Sait Halman Çeviri Ödülü Koordinatörü Sayın Nilay Kartal’a ve yazar, editör dostumuz Sayın Y. Bekir Yurdakul’a çok teşekkür ederiz.
İÇİNDEKİLER
4 Talât Sait Halman’ı Nasıl Anlatsak? // Sevin OKYAY
8 Çok Zamanlı Bir Kültür Elçisi: Talât Sait Halman // Yaşar ERCAN
10 Şiir Çevirisinin Bazı Sorunları Üstüne // Ataol BEHRAMOĞLU
13 Hükmü Kalmayacak Ölümün (şiir) // Dylan THOMAS
14 Çevrim Çevrim Çeviricilik ya da Çeviriyle Geçen Günler // Eray CANBERK
19 Pelikan (şiir) // Robert DESNOS
20 Evirdim Çevirdim // Gültekin EMRE
23 Sabahın Kıyısındaki Tepeler, Temmuz (şiir) // William MATTHEWS
24 Öbür Kuşların Şarkılarını Söyleyen Kuşlar // Gönül OCAK
27 Oval Pencere (şiir) // Jeremy Halvard PRYNNE
28 Talât Sait Halman ve Bir Yazın Türü Olarak Şiir Çevirisi // İbrahim ERCAN
32 Hainlik ve Delilik Arasında Bir Türkçe Söyleyiş Serüveni: Talât Sait Halman’ın Shakespeare Soneleri Çevirisi // Neslihan ŞENTÜRK UZUN
36 “Penceresinden Dünyaya, Esengül Hanım’ın” (şiir) // Çınar EKİZ
38 Zamansız ve Ölümsüz Şiire Yolculuk – Eski Mısır’dan Şiirler’e Dair Değiniler // Veysel Karani TUR
42 Talât Sait Halman’ın Behçet Necatigil’e Gönderdiği Mektup Ve Kartpostallar
48 Talât Sait Halman Çeviri Ödülü’nü Kazanan Çevirmenlerle Çeviri Üstüne // İbrahim ERCAN-Muharrem YENİ
56 “Kötüyse Çevirmen Yapmıştır, Yazarda Hiç Kabahat Yoktur” Mazlum Beyhan’la Çeviri ve Çevirmen Üzerine // Yunus Bekir YURDAKUL-Batıgün SARIKAYA
68 Altyazı Çevirisi ve İşitme Engellilere Yönelik Altyazı // Mert MORALI
72 Şiirle Kendi Sesini Bulan Şair: Alessandra Lynch // Hatice SOLAK
80 Kanaryanın Sırtıma Gömülme Töreni (şiir) // Ömer Taha ONAT
82 Usta Çevirmen İlknur Özdemir ile Yazınsal Çeviriden Notlar // Yaşar ERCAN
86 Okur Gözünden Çeviri // Murat KAÇER
89 Taksitle Ölüm (şiir) // Batuhan ÇAĞLAYAN
90 Çocuk Edebiyatını Çevirmek // Emer O’SULLIVAN
94 Çocuk Edebiyatında Gonca Özmen ve Çevirileri // Ayşe YAZAR
100 Çeviriyi Duymak: Dublaj ve Altyazı Çevirisi Üzerine Kişisel Düşünceler // Batıgün SARIKAYA
106 Sıfırdan Çevirmen Olmak “Öğrenci Gözünden Çeviri Mesleği ve Eğitimi” // Bensu KARABÜBER
109 Karınca // Melis TEKİN AKÇİN
111 Damdanatlayamayan // Murat GİL
114 Yeni Tarz Evlilik // Katherine MANSFIELD